Информатикадан интеллект карталарды пайдаланып, бағалау тапсырмаларын жасау әдістері

Түйіндеме

Берілген мақалада оқушының информатика сабағынан білім сапасын бағалау құралы ретінде интеллект карталарын пайдалану мүмкіндігі зерттеледі. Білім сапасы бұл теориялық және практикалық компонентті, соның ішінде жүйелілікті, білімнің тұтас құрылымын және олардың элементтерінің өзара байланысын түсінуді қамтитын күрделі сандық – сапалық көп өлшемді сипаттама. Бұл дегеніміз, білімнің барлық компоненттері кешенде бағаланады, сонымен бірге бағалаудың әртүрлі әдістері қолданылады. Бұл мақалада құрылымдық компоненттің деңгейі ақыл - ой карталары әдісімен бағалау, информатика пәнінен бағалау тапсырмаларын жасау әдістері мен артықшылқтары түсіндіріледі

Аннотация

В данной статье исследуется способность учащегося использовать интеллект - карты как средство оценки качества знаний на уроках информатики. Качество знаний представляет собой сложную количественно – качественную многомерную характеристику, включающую в себя теоретическую и практическую составляющую, включая системность, понимание целостной структуры знаний и взаимосвязи их элементов. Это означает, что все компоненты знания оцениваются в комплексе, а также используются различные методы оценки. В данной статье объясняется уровень структурной составляющей оценка методом ментальных карт, методы и преимущества составления оценочных заданий по информатике.

Кілттік сөздер: интеллект карта, бағалау тапсырмалары, білім компоненттері, оқу процесін бағалау, ақпараттық технологиялар.

Білім алушылардың білім сапасын бағалау мәселесі дидактикада маңызды орын алады. Ол оқу процесін ақпараттандыру жағдайында ерекше мәнге ие. Соңғы жылдардағы педагогикалық практика қазіргі заманғы ақпараттық - коммуникациялық технологияларды қолдануға байланысты адамның табиғи интеллектідегі елеулі өзгерістерді көрсетеді. Жалпы білім беретін мектептердің оқушылары мен кәсіптік оқу орындарының студенттері оқу кезінде сыртқы есте сақтау құрылғыларына көбірек көңіл бөледі, бұл олардың оқу материалын есте сақтау қабілеттерінің әлсіреуіне әкеледі, логикалық ойлауды, зерттелетін объектілер мен процестер туралы тұтас, жүйелі идеяны қалыптастыруға жол бермейді. Ақпаратқа салыстырмалы түрде оңай қол жеткізу білім алушылардың оқу материалын жүйелі түрде зерделеу, өз білімдерін саналы түрде дамыту қажеттілігін шеттетеді. Осыған байланысты жүйелі, құрылымдық компонентті қалыптастыруға бағытталған білім алушылардың оқу іс - әрекетін және мұғалімнің бағалау қызметін құрылымдық қолдау ерекше маңызды болып табылады.

Жалпы, білім сапасының компоненттерін бағалаудың барлық кешенін 1 - суретте көрсетілген квалиметриялық модель түрінде көрсетуге болады және білімді бағалаудың бірқатар әдістерін қолдана отырып: тестілеу, мазмұнды талдау әдісі және интеллект картасы әдісі арқылы жүзеге асыруға болады.

1 - сурет. Білім сапасын кешенді бағалаудың квалиметриялық моделі

Мұндай бақылаудың нәтижесі барлық үш компонентті қамтитын білім сапасының сипаттамаларын кешенді бағалау болады: теориялық, практикалық және құрылымдық компонент. Егер үш компоненттің кем дегенде біреуі шекті мәнге ие болмаса, қорытынды бағалауды шығару мүмкін емес екенін түсіну маңызды.

Бұл жерде бағалаудың құрылымдық компонентін толығырақ қарастырып өтейік. Дайындық кезеңінде мұғалім білім алушы үйренуі керек барлық семантикалық элементтерді, осы элементтердің өзара байланыстарын және бүкіл пәннің құрылымын көрсете отырып, эталондық интеллект картасын қалыптастырады. Эталондық интеллект картасы білім алушыларға білім беру үшін пайдаланылуы мүмкін.

Интеллект картасын ағаш құрылымы түрінде өзара байланысты мазмұн элементтерінің белгіленген жиынтығын көрсететін оқу материалының логикалық - семантикалық вербальды - бейнелі моделі ретінде қарастыруға болады. Жаңа материалды зерттеу барысында мұндай құрылымды құру дедуктивті әдіспен мүмкін болады. Жоғары ретті элементтерден төменгі ретті элементтерге дейін. Жоғары ретті элементтер семантикалық кеңістікті үйлестіреді, төменгі ретті элементтер оқу материалының мазмұны элементтері арасындағы логикалық байланыстарды көрсететін иерархияның тармақтарын құрайды.

Картаның құрылымында иерархия деңгейлері ерекшеленетін центрлік кеңейетін логикалық - семантикалық кеңістік көрсетіледі. Әрбір бөлінген деңгейде алдыңғы деңгейлерде ұсынылған объектілердің қасиеттерін нақтылайтын мазмұнның жаңа элементтері пайда болады. Әлбетте, семантикалық құрылымда шексіз деңгейлер болуы мүмкін.

Жаңа материалды зерделеу кезінде білім алушы өзінің жеке жұмыс картасын жүргізеді, материалды құрылымдайды, жаңа деңгейлер мен элементтерді, қажетті сілтемелерді қосады және байланыстарды қалыптастырады. Орындалған практикалық тапсырмаларды жұмыс картасына бекітеді, ұғымды тереңірек ашуға мүмкіндік беретін элементтерге түсініктемелер қосады.

Мұғалім осы кезеңде білім алушымен бірге жүреді, зерттелетін пән бойынша картаның «қаңқасын» қалыптастыруға көмектеседі. Осылайша жеке ақпараттық жұмыс кеңістігі қалыптасады. «Жұмыс» интеллект картасын диаграмма түрінде көрсетуге болады (2 - сурет).

2 - сурет. «Жұмыс» интеллект картасының құрылымдық моделі

Барлық ағымдағы бақылау шаралары бұрын зерттелген материалды бекітуге ықпал етеді. Бақылау интеллект картасының деректерін талдау білім сапасының құрылымдық құрамдас бөлігі көрсеткішінің өсу динамикасын бақылауға және оң динамика болмаған жағдайда тиісті түзетулер енгізуге мүмкіндік береді.

Ал информатикадан білім сапасының құрылымдық компонентінің көрсеткішін бағалауды көрсететін модельді 3 - суретте көрсетілген келесі сызба түрінде ұсынуға болады.